Trwałość obróbek blacharskich i rynien

Najczęściej dzisiaj popełniany błąd – wpuszczenie obróbki parapetu w tynk. Oprócz podciągania kapilarnego wody w ścianę, rozszerzalność termiczna blachy powoduje, że tynk pęka przy oknie, zmuszając zarządcę budynku do kolejnych remontów

Inwestycja w ocieplenie budynku, malowanie czy w remont rzeczy „widocznych” może być szybko zaprzepaszczona, jeśli elewacja budynku zostanie zalana w wyniku źle wykonanej obróbki czy rozszczelnienia się rynny.

Poprawne funkcjonowanie systemu odwodnień wraz z opierzeniami (obróbkami) budynku wpływa nie tylko na komfort użytkowania, ale i na wartość nieruchomości. Ponieważ większość starszych budynków znajduje się w centrach miast, warto na ten problem spojrzeć z dłuższej perspektywy czasowej.

Najczęściej spotykane błędy/sytuacje
Stan rzemiosła blacharskiego w Polsce w latach powojennych nie był najlepszy, co rzutowało na jakość wykonywanych prac budowlanych. Rosnące wymagania inwestorów przy jednoczesnym braku szkół rozwijających blacharstwo powodowały coraz większy rozdźwięk pomiędzy stanem pożądanym, a stanem realnym.

Na jakiej podstawie oceniamy błędy w wykonanych obróbkach i defektach orynnowania? To jest bardzo proste – patrzymy na stronę estetyczną (czy rynny i obróbki nie są zdeformowane i powyginane) oraz praktyczną (czy spełniają swoją funkcję zabezpieczenia budynku, np. nie ciekną)

Problem: woda przedostająca się pod blachę w miejscu zamocowania na popularne „farmery”. Lepszym rozwiązaniem byłoby zamocowanie blach metodą klejenia, co pozwala uniknąć perforacji blachy

Przedmiot sporu (np. cieknąca czy urwana po zimie rynna) powinien być udokumentowany, gdyż jest pierwszym krokiem do rozpoczęcia oficjalnej procedury reklamacyjnej (na samą usługę, na usługę z materiałem czy też samego materiału). Wątpliwości może rozwiać lub oficjalnie potwierdzić opinia biegłego, która jest przydatna zwłaszcza wtedy, gdy źle wykonane obróbki spowodowały wystąpienie szkód.

Poprawne wykonanie obróbek poziomych może być zrealizowane na kilka sposobów:

• obróbki wykonywane tradycyjnie na rąbek stojący lub na zaciąg (dotyczy to głównie obróbek gzymsów i attyk),
• obróbki wykonywane metodą klejenia, np. klejem Enkolit prod. Enke (dotyczy to przede wszystkim obróbek parapetów i ogniomurów).

Niezależnie od wybranej techniki wykonanie obróbek zawsze odbywa się bez dziurawienia arkusza blachy!
 

Problem: łączenie materiałów o różnej trwałości. Po lewej: przedwojenna blacha cynkowa mocowana na rurkę. Po prawej: blacha ocynkowana po ok. 15 latach eksploatacji

Klejenie obróbek ma następujące zalety:

• całopowierzchnowe zamocowanie (lepsze od punktowego),
• uniemożliwia przedostawanie się wilgoci pod blachę wskutek zjawiska „punktu rosy”,
• dodatkowo wyrównuje podłoże,
• eliminuje efekt „bębnienia” – bardzo istotne przy parapetach,
• obróbki wytrzymują bez konserwacji przez bardzo długi czas,
• brak przebić przez blachę i optyczna harmonia z najróżniejszymi materiałami budowlanymi

Znaczenie konstrukcji dachu
Rodzaj pokrycia dachowego jest zależny od:

• nachylenia połaci dachu,
• nośności konstrukcji więźby,
• złożoności kształtu dachu,
• względów estetycznych,
• możliwości finansowych.

Najczęstszym pokryciem dachów spadzistych o konstrukcji drewnianej jest dachówka, blachodachówka lub blacha płaska układana z arkuszy na rąbek.

W przypadku nowego budynku inwestor ma do wyboru cały wachlarz rozwiązań i materiałów. Natomiast przeprowadzając remont lub wymianę starego pokrycia bez dodatkowej wymiany czy wzmocnienia więźby dachowej, należy użyć materiału dostosowanego do istniejącej konstrukcji.

Przy remontach konieczne jest uwzględnienie zalecanych pochyleń dachu w zależności od rodzaju pokrycia. Wykonawca zaś przy pracach blacharsko-dekarskich powinien uwzględniać rozszerzalność termiczną tworzyw, z którymi ma do czynienia na dachu. 
 

Problem: źle wykonana obróbka narożnika – połączone odcinki blachy metodą lutowania zostały zbyt mocno usztywnione. Lepszym rozwiązaniem jest połączenie blach na rąbek lub zamocowanie metodą klejenia z uwzględnieniem dylatacji

Po ostatniej zimie dużo było przypadków, gdzie na budynku z dachem płaskim pokrytym papą śnieg zerwał rynnę lub zamarznięta w rurze spustowej woda rozsadziła ją od środka. Chcąc zapobiegać takim wypadkom, administratorzy budynków ratowali się, układając w rynnie kable grzewcze. Problem jednak występował nadal – bo to nie śnieg był jego przyczyną.

Powodem takich sytuacji są źle dobrane do dachu rynny, a dokładniej:

• ich zbyt mały przekrój (najczęściej system 125 mm),
• ich sposób mocowania (na desce doczołowej oraz zbyt duży rozstaw miedzy hakami)
• materiał o małej odporności na warunki atmosferyczne. 

Metalowa rynna o przekroju odpowiednim do wielkości pokrycia dachowego zamontowana na hakach połaciowych z maks. odstępem 50 cm z wcześniej wykonaną obróbką blacharską w zupełności rozwiązuje problem nie tylko zerwania ale i konieczności grzania rynien dachowych.   

Poznaj dobrą rynnę po połączeniu
Odpowiednio dobrane odwodnienie dachu decyduje o estetyce i trwałości i żywotności całego budynku, gdyż brak odwodnienia prowadzi do zawilgocenia fundamentów lub zalania elewacji.

Niezależnie od tego, z jakiego materiału jest wykonany dach, właśnie rynny i kosze są najbardziej eksploatowanymi jego częściami.

Spotykam się na budowach z różnymi systemami odwodnień, z których większość jest wytwarzana fabrycznie, a tylko niektóre ręcznie. Są to różne surowce: PVC, stal powlekana, tytan-cynk, miedź. Na ich trwałość i cenę warto spojrzeć z „odległości” czasowej.

Ile kosztuje orynnowanie
Chcąc porównać i poznać realny koszt systemu odwadniającego dla dachu należy zestawić dwie wielkości:

• parametry, cechy fizyczne i użytkowe systemu,
• cenę kompletnego systemu.

Nie należy porównywać jedynie cen rynny i rury spustowej. To jeden z najczęściej popełnianych przez inwestorów błędów. Są przecież jeszcze haki rynnowe, dylatacje, narożniki, mocowania rur spustowych itd., których cena i ilość jest różna w zależności od systemu. To zmienia ostateczny koszt odwodnienia dachu. Najlepszą wycenę uzyskuje się na przykładzie konkretnego projektu, którego kosztorys można sporządzić w punkcie dealera.
 

Problem nasilający się zwłaszcza w okresie wiosennym: rozszerzalność termiczna rynien oraz obciążenia śniegiem i lodem często są powodem przeciekania systemu rynnowego w miejscu łączenia rynien

Żywotność elementów
Co będzie się działo z rynnami za 10–15 lat, gdy upłyną wszelkie gwarancje producentów? Oprócz ceny „surowca” systemu trzeba więc porównywać też żywotność elementów podczas pracy na dachu – żywotność złączki jest o wiele krótsza od żywotności rynny (a to złączki najczęściej przeciekają). Ani dekarze, ani inwestorzy/mieszkańcy nie zdają sobie sprawy z tego, że rynny są najbardziej eksploatowanym elementem pokrycia dachowego. Spływająca z połaci dachu woda razem z brudem działa jak „papier ścierny”, usuwając z czasem nawet najbardziej zaawansowane technologicznie powłoki w środku rynny. Bardzo często spadający z dachu śnieg potrafi urwać rynny, które mimo prawidłowego montażu będąc wykonane ze słabego materiału nie wytrzymują obciążeń od śniegu czy lodu.

O trwałości decydują szczegóły
W każdym systemie o jego trwałości decyduje odporność najsłabszego elementu – np. połączenia. W przypadku rynien cynkowo-tytanowych najtrwalsze połączenie uzyskuje się poprzez lutowanie, dzięki któremu uzyskujemy jednorodne połączenie cynku z cynkiem. Takie połączenie jest o wiele trwalsze niż np. obejma z gumową uszczelką w złączu.

Poprawne funkcjonowanie systemu odwodnień wraz z opierzeniami (obróbkami) budynku wpływa nie tylko na komfort użytkowania, ale i na wartość nieruchomości. Ponieważ większość starszych budynków znajduje się w centrach miast, warto na ten problem spojrzeć z dłuższej perspektywy czasowej. Dla przykładu w krajach rozwiniętych prawie 80% obróbek blacharskich i odwodnień wykonuje się z materiałów stopowych (miedzi i tytan-cynku), gdzie w obecnych czasach różnica cenowa pomiędzy poszczególnymi grupami systemów odwodnień jest niewielka.

Ireneusz Siczek
Rheinzink Polska
Blacharz-dekarz z wieloletnim
doświadczeniem