Opinia budowlano–mykologiczna dotyczy robót wykonanych w budynku jednorodzinnym. Została ona sporządzona na zlecenie inwestora, na podstawie projektu budowlanego, dziennika budowy, protokołu poprzeglądowego i wizji lokalnej, przeprowadzonej przez autora. Posługiwał się on także instrukcją montażu dachówek ceramicznych producenta. W poniższym opracowaniu stanowiącym wybrane fragmenty ekspertyzy określono główne wady budynku oraz sposób ich usunięcia, umożliwiający bezpieczne użytkowanie obiektu z zapewnieniem należytego komfortu.
Fot. 1. Budynek mieszkalny. Elewacja frontowa (z lewej) i tylna
Charakterystyka obiektu
Obiekt jest budynkiem jednorodzinnym wolnostojącym, zrealizowanym na podstawie projektu budowlanego budynku mieszkalnego jednorodzinnego. Budynek został zaprojektowany jako parterowy, z poddaszem użytkowym, bez podpiwniczenia. Dach budynku o złożonej (rozczłonkowanej) geometrii z licznymi lukarnami został pokryty ceramiczną dachówką karpiówką.
Więźba dachowa ciesielska, płatwiowa, wzmocniona czterema ramami z dwuteowników stalowych HEA 200. Dach posiada dużą liczbę koszy i grzbietów. Obróbki blacharskie koszy zostały wykonane z blachy powlekanej. Grzbiety pokryto gąsiorami dachowymi. W dachu znajdują się okna połaciowe.
Odwodnienie dachu składa się z rynien i rur spustowych z PCV.
Fot. 2. Zacieki na powierzchni komina
Roboty ciesielskie
Konstrukcja więźby dachowej opiera się na czterech ramach stalowych RS1 (2 sztuki) i RS2 92 sztuki), stężonych belkami BS1 i BS2. Środnik belki BS1 stężający ramy RS1 zastał zbyt mocno podcięty (ok. 2 cm) (fot. 6).
Konstrukcja drewniana została zaprojektowana z drewna klasy C27. Wykonawca nie przestawił certyfikatu potwierdzającego klasę drewna. Warto wiedzieć, że lite drewno klasy C27 jest praktycznie nieosiągalne.
Fot. 3. Komin, którego nie ma w dokumentacji technicznej
Połączenie drewniane są wykonane niestarannie, elementy nie przecinają się w osiach, płaszczyzny styku elementów są niepełne (fot. 7, 8, 9).
Występują nieprawidłowo położone elementy lukarn, w elementach poziomych użytych do ich konstrukcji zastosowano przekrój kwadratowy – powinien być 8 × 20 cm.
Fot. 4. Nisza poniżej dodatkowego komina
Połączenia krokwi z płatwią kalenicową i murłatami wykonano niezgodnie z dokumentacją (większe podcięcie krokwi na płatwi, połączenia krokwi na styk (policzkowe), a nie na nakładkę) i niestarannie (fot. 10). Powoduje to dodatkowe mimośrody i osłabienie połączeń.
Elementy więźby łączone na wkręty i gwoździe. W wielu przypadkach rozmieszczenie wkrętów i gwoździ jest nieprawidłowe (zbyt blisko krawędzi elementów lub w osi obojętnej) (fot. 11, 12).
Elementy konstrukcyjne niemal w całości pokryte są szarymi przebarwieniami (fot. 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12).
Fot. 5. Pochlapane masą tynkarską elementy ramy stalowej i więźby dachowej
W wielu miejscach występuje czarny nalot. Czoła elementów konstrukcyjnych w miejscach zaciosanych (po docięciu) nie posiadają szarego zabarwienia (fot. 13).
Konstrukcja więźby została odeskowana deskami drewnianymi gr. 2,5 cm o nierównej szerokości, miejscowo bardzo niestarannie, nie ma podparcia przy kominach.
Fot. 6. Zbyt duże podcięcie środnika belki BS1 stężającej ramy RS1
Murłaty nie są odizolowane od podłoża. Słupki więźby dachowej opierające się na antresoli żelbetowej w miejscu oparcia zostały owinięte folią paroprzepuszczalną (fot. 14), która nie ma odporności na uszkodzenia mechaniczne.
Fot. 7. Nieprawidłowo wykonany węzeł. Belka kalenicowa powinna całym przekrojem stykać się z krawężnicami
Deskowanie przebarwione powierzchniowo na kolor szary (fot. 5, 6, 7, 8 i in.).
Podobnie jak na elementach więźby, także na deskowaniu lokalnie występuje czarny nalot (fot. 13).
Drewniane elementy dachu nie mają oznak zabezpieczenia przeciw korozji biologicznej.
Fot. 8. Nieprawidłowo wykonane węzły. Nieprawidłowe połączenie kalenic z krokwiami i krawężnicami
Roboty dekarskie
Powierzchnia dachu od strony zewnętrznej została pokryta folią paroprzepuszczalną przybitą do deskowania kontrłatami o grubości ok. 2,0 cm. W części dokumentacji technicznej zaprojektowano ułożenie na deskowaniu warstwy papy termozgrzewalnej podkładowej i nawierzchniowej.
Ceramiczną dachówkę karpiówkę ułożono na łatach o wymiarach 5,6 × 4,0 cm.
Fot. 9. Niestarannie wykonane połączenie pomiędzy krawężnicami daszku
Wentylacja połaci dachowej została wykonana niezgodnie z instrukcją producenta dachówki. Szczelina wentylacyjna wlotowa przy pasie nadrynnowym ma różną szerokość lub jej brak (fot. 15).
Pierwsza warstwa dachówki została na okapie docięta (obcięto zaokrąglenia).
Fot. 10. Połączenia kalenicy z krokwiami wykonane na styk (na nakładkę). Krokwie się mijają. Podcięcie krokwi większe niż 1/3 wysokości krokwi
Pokrycie jest ułożone niestarannie. Miejsce połączenia grzbietu z połacią uszczelniono taśmą (fot. 15). Gąsiory są ułożone nierówno, pomiędzy nimi a dachówkami występują szpary. Taśma pod gąsiorami jest ułożona niedbale. Wokół lukarn brakuje dachówek.
Okna połaciowe: izolacja termiczna okien od wewnątrz niezabezpieczona (fot. 16), obróbka blacharska okna jest nieuszczelniona.
Fot. 11. Połączenia elementów wykonane na wkręty (umieszczone w osi obojętnej elementu)
Na dachu nie zamontowano stopni i ławy kominiarskiej umożliwiającej dostęp do kominów. Nie wykonano także instalacji piorunochronnej. Kominy ponad dachem nie zostały obmurowane cegła klinkierową, lecz licowane płytkami klinkierowymi. Na trzonach kominowych występują zacieki (fot. 2).
Frapującym zagadnieniem były kominy. Wybudowano ich cztery, przy czym projekt przewidywał tylko trzy. Dodatkowy komin został tak usytuowany, że w połaci dachowej tworzy się nisza (fot. 3).
Fot. 12. 2.16.Fot. 16 Elementy mocowane na śrubę (w jakim celu?)
Powierzchnia dachówki po obu stronach komina ma różny poziom. W niszy będzie powstawał worek śniegowy, co uniemożliwi prawidłowe uszczelnienie dachu poniżej komina (fot. 4).
Fot. 13. Czarny nalot na powierzchni elementów więźby dachowej
Roboty blacharskie
Obróbki blacharskie w koszach z blachy powlekanej były pogięte, nieuszczelnione. Obróbki blacharskie kominów niedokończone. Brak opierzeń ścian lukarn.
Fot. 14. Słupek oparty na żelbetowej antresoli owinięty folią paroprzepuszczalną
Pomiary wilgotności elementów więźby dachowej
Pomiary wykonano w miejscach, w których występują największe porażenia biologiczne. Wilgotność drewna mierzono za pomocą cyfrowego wilgotnościomierza Protimeter MMS BLD 5800. Wyniki pomiarów 14,5%–15,4% mieszczą się w normie.
Fot. 15. Ubytek gąsiora na połaci dachowej uzupełniono taśmą. Brak szczeliny wentylacyjnej przy pasie nadrynnowym
Identyfikacja porażeń biologicznych
Identyfikacja porażeń została wykonana metodą makroskopową. Szary nalot pokrywający zarówno więźbę, jak i deskowanie połaci dachowych określono jako siniznę. Występujący w niektórych miejscach czarny nalot zidentyfikowano jako grzyby pleśniowe należące do podgromad workowców (Ascomycetes) lub grzybów niedoskonałych (Deutetomycetes).
Fot. 16. Izolacja termiczna okna połaciowego od wewnątrz
Wnioski i zalecenia
Prace budowlane w budynek zostały niedokończone. Z wpisów do Dziennika Budowy wynika, że więźbę dachową zakończono 23.12.2013 r., a 15.03.2014 r. ułożono pokrycie z karpiówki.
Fot. 17. Uszkodzony pas nadrynnowy. Rynna o szerokości 12 cm (projektowana 15 cm)
W dniu 15.07.2014 r. kierownik budowy wezwał wykonawcę do usunięcia usterek spisanych w osobnym protokole. Oto usterki dotyczące dachu (bo było też wiele innych, dotyczących pozostałych części budynku):
- roboty ciesielskie – dokonać szczegółowego przeglądu połączeń elementów więźby dachowej i wykonać wzmocnienia,
- zabezpieczenia mykologiczne – drewno jest obecnie suche i porażenia biologiczne nie są aktywne. Więźbę wykonano zimą, gdy elementy drewniane były mokre i pokryto je mokrymi deskami oraz dachówką. Ponieważ drewno nie było zabezpieczone przed korozją biologiczną, nastąpił rozwój grzybów pleśniowych. Z uwagi na to, iż na elementach konstrukcyjnych nie występują pęknięcia, drewno musiało być suche i zawilgoceniu uległo w trakcie robót. Obecnie należy oczyścić mechanicznie „czarne miejsca” i zabezpieczyć je,
- roboty dekarskie i blacharskie – wykonać prawidłowo szczelinę wentylacyjną przy okapie, wymienić rynny, dokończyć układanie dachówek i wykonać obróbki blacharskie ścian lukarn,
- dodatkowy komin rozebrać – pozwoli to na zlikwidowanie istniejącej pod nim niszy,
- wyprowadzić ponad dach przewody wentylacyjne zgodnie z dokumentacją,
- okna połaciowe powinni montować fachowcy posiadający autoryzację producenta,
- pozostałe wady usunąć po decyzji inwestora.
Literatura:
1. Michniewicz W.: Konstrukcje drewniane, Arkady Warszawa 1958
2. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, tom I, Arkady 1989
3. Ważny J., Karyś J.: Ochrona budynków przed korozją biologiczną, Arkady 2001
4. Kotwica J.: Konstrukcje drewniane w budownictwie tradycyjnym, Arkady, Warszawa 2004
5. Piontek M.: Grzyby pleśniowe i ocena zagrożenia mikotoksycznego w budownictwie mieszkaniowym, Zielona Góra 2004
6. Patoka K.: Poradnik. Wentylacja dachów i stropodachów, Medium Dom Wydawniczy
inż. Jacek Włodarczyk
