Pierwszy odcinek stanowił wprowadzenie do zagadnienia wyznaczania konstrukcji wolego oka metoda wykreślną. Wykonany został pierwszy etap pracy, polegający na wykreśleniu kształtu deski czołowej lukarny. W drugim odcinku wykonane zostaną rysunki: widok z przodu oraz z boku. Umożliwią one wykonanie rysunków krążyn.
Rys. 1
Porządek na rysunku
Utrzymywanie ładu i porządku jest ważnym elementem prowadzenia wszelkich prac. Dlatego w naszym rysunku też musimy zadbać o należyty porządek. Rysowane obiekty: linie, punkty, linie wymiarowe oraz opisy należy posegregować według pewnego klucza. Dzięki temu łatwiej będzie zapanować nad każdym rysunkiem. Do tego celu służą warstwy. Komendą 4 warstwy/grupy →1 warstwy zarządzamy warstwami, czyli foliami, na których będziemy umieszczali elementy rysunku. Wykorzystanie warstw rysunkowych sprawi, że rysunek będzie bardziej przejrzysty.
Dla porządku w rysunku wymagane jest konsekwentne korzystanie z nich. Dlatego ich obsługa jest opisana krok po kroku: z menu wybieramy komendę 4 warstwy/grupy → 1 warstwy (szybszy będzie skrót klawiszowy 4–1). Na ekranie pojawi się okno Warstwy. Warstwa standard występuje zawsze. Oczywiście możemy zmienić jej nazwę, jak również dokonać zmian w typie linii, grubości i kolorze linii.
W naszym rysunku będziemy potrzebowali następujących warstw: dach, lukarna, linie pomocnicze – poziom 1, linie pomocnicze – pion 1, linie pomocnicze – poziom 2, linie pomocnicze – ukośne, punkty i wymiary. Założenie nowej warstwy wymaga ustawienia kursora poniżej już istniejącej nazwy, wpisaniu nazwy oraz dobraniu jej parametrów. Ustawienia parametrów warstw należy wykonać według rys. 1, a wszystkie wprowadzone zmiany należy zatwierdzić przyciskiem TAK.
Widok z przodu I
Na początek przeniesiemy łuki deski czołowej z warstwy standard na warstwę lukarna. Wybieramy komendę 4 warstwy/grupy → 1 warstwy, w oknie Warstwy wybieramy środkowy przycisk DODAJ OBIEKTY i wskazujemy kolejno cztery łuki deski czołowej. Od tej pory elementy przynależą do warstwy lukarna.
Kolejnym krokiem jest podział deski na odcinki; im ich będzie więcej, tym większą uzyskamy dokładność odwzorowania krzywizny, ale będzie wymagało to więcej pracy. Podziału można dokonać na odcinki o stałej długości łuku lub na odcinki o stałej długości rzutu łuku. Przy odpowiedniej ilości punktów nie ma to żadnego znaczenia. W przykładzie szerokość lukarny 2,0 m podzielono na 20 odcinków po 0,1 m. Do wyznaczenia położenia punktów na łuku wykorzystamy pionowe linie pomocnicze o długości 1 m. Ustawiamy jako aktywną warstwę linia pomocnicza – pion 1 (rys. 2) i rysujemy pierwszą, pionową linię z punktu 0 po lewej stronie, do góry. Kolejne linie powstaną w wyniku kopiowania równoległego. Wybieramy komendę 3 edycja →4 kopiuj, równolegle podajemy wartość 0,1 – odsunięcie, następnie wskazujemy kopiowaną linię i wskazujemy dowolny punkt z prawej strony wybranej linii. Operację powtarzamy 18 razy. Punkty przecięcia linii pomocniczych z deską czołową oznaczany numerami. Komenda 6 tekst → 3 linia tekstu umożliwi opisanie punktów. Punkty numerujemy na desce czołowej od 0 do 10 (warstwa punkty). Punkty symetryczne, będące lustrzanym odbiciem otrzymują identyczne numery (rys. 3).
Rys. 2
Rys. 3
Zapis rysunku
Program automatycznie wykonuje kopie bezpieczeństwa co 10 minut, ale to na nas spoczywa obowiązek zapisu rysunku. Jeśli tego nie zrobimy, utracimy rezultaty naszej pracy. Nowe rysunki nie posiadają nazwy. Komenda 1 plik → 1 rysunek → 3 zapisz umożliwia zapis aktualnego stanu rysunku.
Funkcja 4 zapisz jako działa na takiej samej zasadzie jak w znanym wszystkim systemie Windows – każdemu plikowi możemy nadać dowolną nazwę i zapisać w dowolnym miejscu. Po zmianie nazwy pliku wyświetli się ona na nagłówku. Nazwa naszego rysunku to etap2A.
Widok z boku
Z prawej strony narysujemy widok z boku. Zaczynamy od wykreślenia poziomej linii na warstwie dach.
Linia zaczyna się w punkcie 0, z prawej strony i ma długość 2,5 m. Nachylenie do poziomu pod kątem 30 stopni uzyskamy obracając linię 3 edycja → 01 obróć. Środkiem obrotu będzie prawy koniec linii. W ten sposób uzyskaliśmy połać dachu.
Za pomocą linii pomocniczej (warstwa linia pomocnicza – poziom 1) przenosimy z widoku z przodu położenie najniższego punktu 0 na widok z boku. Punkt przecięcia linii pomocniczej z linią połaci dachu oznaczamy jako 01. Z wyznaczonego punktu prowadzimy pionową linię do góry (warstwa lukarna) o długości 0,4 m. Będzie ona wyznaczała deskę czołową lukarny. Jej wysokość zgodna jest z najwyższym punktem deski z widoku z przodu. Nowy punkt otrzyma oznaczenie 101.
Kolejnym etapem jest wykreślenie oraz wyznaczenie długości linii grzbietu lukarny. Trzymając się zasad poprawnego konstruowania lukarny, linia grzbietu odchylona będzie o 10 stopni od połaci dachu głównego. Z punktu 101 kreślimy linię (warstwa lukarna) nachyloną pod kątem 20 stopni o długości 2,5 m. Punkt przecięcia nowej linii z linią dachu oznaczamy jako 102. W ten sposób wyznaczone zostały gabaryty lukarny w widoku z boku (rys. 4).
Rys. 4
To samo należy wykonać w widoku z przodu, to znaczy wyznaczyć kształt linii kosza. Za pomocą linii pomocniczych poziomych (warstwa linia pomocnicza – poziom 1) rzutujemy położenie punktów od 1 do 9 na linię deski czołowej w widoku z boku. Operację wykonamy jedynie dla punktów z prawej strony na desce czołowej. Najlepiej jest skopiować istniejącą już linię między punktami 0 oraz 01. Komenda 3 edycja → 1 kopiuj umożliwi graficzne kopiowanie obiektów. Wskazujemy linię do skopiowania, podajemy ilość kopii – 1, wskazujemy jako punkt początkowy 0, a jako punkty docelowe kolejno 1, 2, 3, itd. Skopiowane linie nie dochodzą do pionowej linii deski koszowej, są za krótkie, dlatego należy je wydłużyć. Wybieramy komendę 3 edycja →6 dopasuj, wybieramy linię graniczną: jest nią pionowa linia deski czołowej, a następnie wskazujemy wszystkie za krótkie linie pomocnicze. Nowe punkty otrzymują oznaczenia 1 → 11, 2 → 21, itp. Wyznaczone zostały położenia punktów pomocniczych na desce czołowej w widoku z boku (rys. 5).
Rys. 5
Kolejny krok będzie polegał na przeniesieniu położenia punktów pomocniczych na linię połaci dachu, czyli kosz lukarny. Do tego celu wykorzystamy linie równoległe do grzbietu lukarny. Za pomocą linii pomocniczych (warstwa linie pomocnicze – ukośne), równoległych do linii grzbietu lukarny, na desce czołowej kreślimy linie przez punkty 11, 12, 13, itd. Podobnie jak poprzednio, najwygodniej jest wykorzystać funkcję kopiowania elementów; w tym przypadku linią bazową będzie linia grzbietu. W miejscach przecięcia linii pomocniczych z połacią dachu głównego oznaczamy punkty według schematu 11 → 12, 21 → 22, itp. Nowe punkty wyznaczą kontur linii kosza w widoku z boku, dlatego wszystkie są w jednej linii. Na ich podstawie wyznaczona zostanie linia kosza w widoku z przodu (rys. 6).
Rys. 6
Widok z przodu II
Aby wykonać kolejny krok, musimy przygotować do tego nasz rysunek. Operacja będzie polegała na wyłączeniu warstwy linia pomocnicza – poziom 1 z całą grupą linii pomocniczych, czyli ich czasowemu ukryciu. Wybieramy komendę 4 warstwy/grupy → 1 warstwy w oknie Warstwy odznaczamy „ptaszka” przy nazwie warstwy linia pomocnicza – poziom 1 w pierwszej kolumnie P-pokaż. Wyłączenie warstwy oznacza tylko ukrycie obiektów, a nie ich usunięcie! Dzięki wykonanym zabiegom przygotowaliśmy rysunek do wykonania kolejnych linii pomocniczych.
Przy pomocy nowych linii pomocniczych (warstwa linie pomocnicze – poziom 2), przenosimy położenie punktów 12–102 z widoku z boku na widok z przodu. Nowe linie przecinają się z pionowymi liniami pomocniczymi narysowanymi na samym początku. Należy wyznaczyć punkty przecięcia wzajemnie powiązanych linii, to znaczy linia od punktu 10 przecina się z linią od punktu 102. W punkcie przecięcia znaczymy punkt 103. Operację powtarzamy dla każdego z punktów. Jest to trudny etap pracy, łatwo tu o pomyłkę. Nowo powstałe punkty 13, 23, 33, itd. łączymy liniami od punktu do punktu (warstwa dach). W ten sposób powstał kształt zbliżony do dzwona. Jest to kształt linii kosza w widoku z przodu (rys. 7).
Pracę kończymy zapisem pliku pod nową nazwą etap2B.
Ostatni etap prac, czyli wykonanie szablonów krążyn oraz widok z góry z szablonem deski koszowej w następnym odcinku.
Wszystkie rysunki zamieszczone w artykule wykonano w bezpłatnym programie D-CAD L/V firmy Dietrich’s. Program ten to dwuwymiarowe narzędzie CAD, które może służyć zarówno do edycji dokumentacji rysunkowej przygotowanej przez systemy trójwymiarowe, jak również może być całkowicie niezależnym narzędziem do robienia rysunków. D-CAD pracuje w środowisku Windows (od Windows 98 do Windows 7). Nie potrzebuje szczególnych wymogów w zakresie sprzętu komputerowego. Program można pobrać z internetu, ze strony firmy Dietrich’s 3D CAD/CAM pod adresem: www.dietrichs.com/polski/serwis/pobierz.lub zamówić drogą telefoniczną (71/793 67 99).
mgr inż. Piotr Leń
Dietrich’s Polska
