Kolejna część cyklu omawiającego metody konstruowania wolego oka. Niniejszy artykuł opisuje zastosowanie metody wykreślnej z wykorzystaniem bezpłatnego programu komputerowego do projektowania wolego oka z koszem twardym.
Rys. 1.
Metoda wykreślna wyznaczania krążyn oraz deski koszowej nie jest skomplikowana, za to bardzo pracochłonna. Prace kreślarskie można wykonać metodą tradycyjną na papierze lub kalce przy pomocy ołówka, kolorowych pisaków, rapidografu, linijki, ekierki oraz cyrkla. Można również wykorzystać programy komputerowe do kreślenia rysunków.
Okna dialogowe
Rys. 1 przedstawia okno, jakie pojawi się na ekranie przy pierwszym uruchomieniu programu.
Praca z programem wymaga poznania sposobów komunikacji z nim. Do tego celu używamy myszki (rys. 2) lub klawiatury. Myszką obsługuje się większość funkcji rysunkowych. Oto jak w programie funkcjonują przyciski myszki:
- lewy klawisz: wybór „tak”/włączenie lupy,
- środkowy klawisz (alternatywnie – SHIFT + prawy klawisz): pomiary/punkty pomocnicze/powiększanie-zmniejszanie (kółko),
- prawy klawisz: wybór „nie”/zakończenie funkcji/edycja.
Rys. 2.
Bardzo łatwo można zapamiętać, że kliknięcie lewym klawiszem myszy znaczy „tak”, a prawym „nie”. Środkowy klawisz umożliwia pomiar odległości i wybór punktów pomocniczych. Kiedy wybierzemy jakąś funkcję, na przykład rysowanie linii, to obracając środkowym klawiszem myszy przybliżamy lub oddalamy rysunek.
Prawy klawisz myszy ma jeszcze jedną specyficzną funkcję. Kiedy najedziemy kursorem na jakiś element rysunku (np. na linię lub tekst), to podświetli się on na kolor różowy. Klikając teraz w podświetlony element prawym klawiszem myszy sprawimy, że wyświetli się menu podręczne, dzięki któremu uzyskuje się dostęp do bardzo przydatnych funkcji.
Zasadniczo trzeba wybrać jakąś funkcję, zanim zaczniemy z niej korzystać. Przykład: trzeba wykreślić linię. Najpierw z górnego menu 2 rysuj → 3 linia → 1 linia, wskazujemy punkt początkowy i końcowy linii, potwierdzamy lewym klawiszem myszy, a kiedy chcemy zakończyć funkcję, korzystamy z prawego klawisza myszki.
Funkcje, z których ostatnio korzystaliśmy, możemy przywołać używając na klawiaturze klawiszy + oraz -.
Zadanie
Zadanie będzie wieloetapowe i zakłada wykonanie rysunków:
- widok lukarny z przodu,
- widok lukarny z boku,
- widok lukarny z góry,
- widok prostopadły do płaszczyzny dachu.
Na bazie wykonanych rysunków możliwe będzie wykreślenie rysunków krążyn oraz deski koszowej dla lukarny wole oko o wymiarach 2,0 × 0,4 m (proporcja 1:5), przy nachyleniu połaci dachu głównego 30º i odchyleniu grzbietu lukarny od połaci dachu o 10º. Rozstaw krążyn ustalono na 0,7 m w świetle, mierzone po linii grzbietu.
Pierwszy etap zakłada wyznaczenie kształtu deski czołowej. W drugim etapie wykonane zostaną rysunki: widok z przodu oraz z boku. Dzięki nim możliwe będzie wykonanie rysunków krążyn. Ostatni trzeci etap wymaga wykonania widoku z góry oraz prostopadłego do płaszczyzny dachu. To umożliwi wykreślenie ostatniego elementu, czyli deski koszowej.
Wskazówka
Gdy mamy problemy z jakąś funkcją, pomaga wielokrotne wciskanie prawego klawisza myszy – wracamy wówczas do punktu początkowego i próbujemy powtórzyć procedurę.
Zawsze trzeba zwracać uwagę na tekst, który wyświetla się na samym dole ekranu. Są tam podane współrzędne aktualnego położenia kursora myszki, kąty oraz
wymiary.
Nowy rysunek
Wykonanie nowego rysunku wiąże się z doborem formatu papieru, na którym będziemy pracowali (rys. 3) oraz jego orientacją. Po uruchomieniu programu na ekranie pojawi się okno Nowy rysunek, a za pomocą przycisku Nowy rysunek otwieramy okno o tej samej nazwie. Wybór rozmiaru papieru w zasadzie zależy jest od wielkości papieru, na jakim może drukować nasza drukarka. Wybieramy format A4, pionowo. Poczynione ustawienia akceptujemy przyciskiem Tak. Teraz mamy do dyspozycji puste, białe pole rysunkowe, które nie posiada określonej skali. Właśnie skala będzie pierwszą rzeczą, o którą zapyta program po wybraniu dowolnego narzędzia rysunkowego i kliknięciu w dowolne miejsce na rysunku. Skalę rysunku można ustalić w dowolnym momencie za pomocą komendy 7 okno → 1 ustawienia.
Rys. 3.
Jednostką naszego zadania jest metr. Standardowe ustawienia programu również bazują na metrze jako podstawowej jednostce, więc tu nie musimy dokonywać zmian. (Zmiana jednostek dostępna jest komendą 1 plik 7 ustawienia → 5 jednostki).
I etap: deska czołowa
Prace rozpoczynamy od wykreślenia kształtu deski czołowej lukarny w WIDOKU Z PRZODU. W przykładzie zastosowano metodę „jednej czwartej”. Pracę rozpoczynamy od narysowania prostokąta 1,0 × 0,4 m, czyli połowy deski czołowej. Wybieramy komendę 2 rysuj → 3 linie → 1 linia i klikamy myszką w prawą górną ćwiartkę okna graficznego. Automatycznie na ekranie pojawi się okno umożliwiające definicję skali naszego rysunku; wpisujemy wartość 30 (rys. 4).
Rys. 4.
Komenda linia jest cały czas aktywna i oczekuje punktu końcowego. Wskażemy go za pomocą strzałek kursora – rysowanie w trybie ortogonalnym. Naciskamy strzałkę w prawo, a następnie wpisujemy wartość 1 i akceptujemy klawiszem ENTER (rys. 5).
Rys. 5.
Kolejne linie rysujemy wybierając strzałkę do góry i wpisując wartość 0,4, strzałkę w lewo oraz wartość 1 i na koniec strzałkę w dół oraz wartość 0,4. Komendę linie kończymy prawym przyciskiem myszy lub klawiszem ESC.
Teraz narysujemy przekątną AC prostokąta. Wybieramy komendę 2 rysuj →
3 linie → 1 linia i jako punkt początkowy wskazujemy prawy dolny narożnik A, a jako punkt docelowy lewy górny narożnik C (rys. 6).
Rys. 6.
Podział przekątnej na cztery równe odcinki wykonamy wstawiając trzy nowe punkty. Wybieramy komendę 2 rysuj → 2 punkty → 2 rozłóż. Podobnie jak poprzednio jako punkt początkowy wskazujemy prawy dolny narożnik A, a jako punkt docelowy lewy górny narożnik C. W oknie Wybierz punkty pomijamy wszystkie opcje za wyjątkiem pozycji „Liczba punktów” – tutaj wpisujemy wartość 3 (rys. 7).
Rys. 7.
Wyznaczanie środków oraz promieni łuków wymaga wykonania kilku kroków. Najpierw narysujemy linię prostopadłą do przekątnej. Linię rozpoczynamy w lewym dolnym narożniku B prostokąta. Punkt końcowy wyznaczymy za pomocą punktów pomocniczych. Naciskamy środkowy przycisk myszy (kółko), na ekranie pojawi się podręczne menu, z którego wybieramy opcję „Prostopadle” (rys. 8).
Rys. 8.
Następnie wskazujemy linię przekątnej. W ten sposób powstała linia pomocnicza, prostopadła do przekątnej prostokąta (rys. 9).
Rys. 9.
Nowo narysowaną linię musimy przesunąć do punktu E, wyznaczającego długość jednej czwartej na przekątnej. Wybieramy komendę 3 edycja → 9 przesuń, wskazujemy punkt początkowy – prawy koniec linii oraz punkt docelowy – punkt E, jednej czwartej, najbliższy lewemu górnemu narożnikowi prostokąta. Program standardowo wybiera koniec linii, aby zmienić wybrany punkt, naciskamy prawy przycisk myszy, tym razem podświetlony został właściwy punkt, akceptujemy lewym przyciskiem. Poszukiwany środek górnego łuku znajduje się na przedłużeniu nowej linii z lewym bokiem prostokąta. Wydłużymy interesujące nas linie aż do ich przecięcia. Wybieramy komendę 3 edycja → 7 wierzchołek → 1 wierzchołek, a następnie wskazujemy nową linię i lewy bok prostokąta. Teraz nie pozostaje nic innego jak narysować górny łuk (rys. 10).
Rys. 10.
Do tego celu wykorzystamy komendę 2 rysuj → 5 łuki → 2 początek/środek/koniec. Punktem początkowym jest punkt F, na środku linii przekątnej. Środek łuku to dolny koniec H, lewego boku prostokąta, a koniec łuku to górny koniec C, lewego boku prostokąta. Narysowanie dolnego łuku wymaga powtórzenia całej procedury po raz kolejny dla prawego boku prostokąta, potraktujmy to jako zadanie sprawdzające do samodzielnego wykonania. Ten etap pracy kończymy zapisaniem naszego rysunku 1 plik → 1 rysunek → 3 zapisz.
Rysunek obecnie składa się z połowy deski czołowej oraz kilku linii pomocniczych, niepotrzebnych na dalszych etapach pracy. Pozbędziemy się zbędnych elementów oraz dorysujemy drugą połowę naszej deski czołowej.
Najpierw porządki: usuniemy wszystkie linie i punkty za wyjątkiem dwóch łuków. Wybieramy komendę 3 edycja → 05 usuń i wskazujemy po kolei elementy. Wybór każdego elementu należy potwierdzić lewym przyciskiem myszy. Na zakończenie prawym przyciskiem myszy usuwamy wybrane elementy. Łuków składających się na lewą połowę deski czołowej nie będziemy rysować, lecz zastosujemy lustrzane odbicie względem osi symetrii (rys. 11).
Rys. 11.
Wybieramy komendę 3 edycja → 3 lustro, wskazujemy obydwa łuki. Prawym przyciskiem kończymy wybieranie elementów, następnie wskazujemy pierwszy punkt linii symetrii – lewy koniec górnego łuku. Drugi punkt symetrii wskażemy wybierając strzałkę kursora do góry i wpisując wartość 1. Akceptacja klawiszem ENTER spowoduje pojawienie się na ekranie drugiej połowy naszej deski czołowej. Zakończyliśmy pierwszy etap pracy, koniecznie należy zapisać rysunek.
Wszystkie rysunki zamieszczone w artykule wykonano w bezpłatnym programie D-CAD L/V firmy Dietrich’s. Program ten to dwuwymiarowe narzędzie CAD, które może służyć zarówno do edycji dokumentacji rysunkowej przygotowanej przez systemy trójwymiarowe, jak również może być całkowicie niezależnym narzędziem do robienia rysunków. Program jest prosty i przyjazny w obsłudze nawet dla początkujących użytkowników.
D-CAD pracuje w środowisku Windows, poczynając od wersji Windows 98, skończywszy na Windows XP, Vista oraz Windows 7. Nie potrzebuje szczególnych wymogów w zakresie sprzętu komputerowego. Program można pobrać z internetu, ze strony firmy Dietrich’s 3D CAD/CAM pod adresem: www.dietrichs.com/polski/serwis/pobierz lub zamówić drogą telefoniczną (71/793 67 99).
CDN.
W kolejnym odcinku wykonane zostaną rysunki: widok z przodu oraz z boku. Dzięki nim możliwe będzie wykonanie rysunków krążyn.
mgr inż. Piotr Leń
Dietrich’s Polska
