Przedmiotem opracowania jest ekspertyza budowlano–mykologiczna budynku kościoła pw. św. Stanisława Kostki. Opinię sporządzono z wykorzystaniem archiwalnych egzemplarzy ekspertyz wykonanych przez PKZ, dokumentacji projektowej uzyskanej od biura projektów oraz na bazie wizji lokalnej i pomiarów wykonanych przez Autora ekspertyzy. Artykuł zawiera fragmenty opinii, omawiającej zagadnienia związane z dachem.
Widok kościoła pod wezwaniem św. Stanisława Kostki w Podańsku
Zakres opracowania był następujący:
- opis kościoła i wieży,
- badanie mykologiczne obiektów,
- ocena stanu technicznego budynku,
- wnioski i zalecenia.
Opis budynku kościoła i wieży
Kościół zajmuje centralne położenie na działce, oś podłużna znajduje się na kierunku wschód-zachód. Wieża usytuowana przy ścianie zachodniej kościoła w niewielkiej odległości. Cała działka należy do kościoła pokryta jest starymi drzewami.
Kościół jest obiektem XVIII-wiecznym, zbudowanym na planie prostokąta, jednonawowy, salowy, przekryty wysokim czterospadowym dachem.
Więźba dachowa drewniana, połączenia ciesielskie na czopy drewniane. Dach pokryty dachówką zakładkową cementową.
Wieża stanowi oddzielny budynek. Jest wyższa od kościoła. Przykryta jest dachem namiotowym, zwieńczonym sterczyną ze szpikulcem kulą i krzyżem. Dach został pokryty łupkiem kamiennym.
Zauważone nieprawidłowości
Kościół
Drewniana więźba dachowa, złożona ze starej konstrukcji krokwiowej z podwójnym poziomem jętek podpartych pośrodku słupami została uzupełniona nową konstrukcją krokwiowo-jętkową, z obustronną podporą stolcową. Nowe krokwie umieszczono pomiędzy starymi. Powyższe wzmocnienia wykonano prawdopodobnie podczas przebudowy w XIX wieku. Więźba nie została zaimpregnowana przeciw korozji biologicznej – w jej węzłach występują przemieszczenia i uszkodzenia przez korozję biologiczną. Podczas oględzin w kilku miejscach zauważono ślady osypującej się mączki drzewnej. Opukano elementy drewniane oraz zaciosano drewno w miejscach porażonych biologicznie.
Elementy więźby dachowej uszkodzone przez Anobium punctatum
Wilgotność elementów więźby dachowej: 16,6% ÷ 17,4% - drewno suche.
Dach – pokrycie z zakładkowej dachówki cementowej, uszczelnionej od spodu. Na połaciach dachu liczne prześwity. Dachówka od zewnątrz pokryta mchem. Brak orynnowania i rur spustowych. Ściany nie są zalewane wodą opadową ze względu na zmianę kąta połaci dachowych przez zastosowanie nabitek oraz wysunięcie dachówek na zewnątrz poza murłaty.
Wnętrze wieży: dach namiotowy, zacieki i ubytki elementów więźby. Porażenie biologiczne (Anobium punctatum)
Wieża
Więźba dachowa – w węzłach więźby dachowej występują znaczne przemieszczenia i uszkodzenia przez korozję biologiczną. Elementy więźby nie zostały zabezpieczone przeciw korozji biologicznej. Podczas oględzin w kilku miejscach zauważono ślady osypującej się mączki drzewnej. Występują ubytki przekrojów. Wilgotność elementów więźby dachowej: 16,2÷23,4 – drewno suche, lokalnie występują miejsca zawilgocone – wilgotność powyżej 20%.
Połączenia elementów konstrukcyjnych wieży, ubytki, zacieki, korozja biologiczna (Anobium punctatum)
Dach – kopertowy pokryty łupkiem, w kilku miejscach uszkodzonym mechanicznie. Brak orynnowania i rur spustowych.
Makroskopowa identyfikacja owadów
Owady: techniczne szkodniki drewna, pozostawiające otwory wylotowe okrągłe, o średnicy 0,7–2,2 mm zidentyfikowano jako kołatek domowy (Anobium punctatum). Owady pozostawiające otwory na ścianach zewnętrznych zidentyfikowano jako spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus).
Wnioski i zalecenia
Po wykonaniu robót remontowych elewacyjnych ścian kościoła należy dokonać szczegółowego przeglądu elementów drewnianych. W miejscach konstrukcji dachu uszkodzonej biologicznie ociosać je do litego drewna. Ubytki w granicach 10-40% i przekroju zaflekować drewnem jak najbardziej zbliżonym do rodzimego. Elementy z ubytkami większymi należy wymienić po konsultacji z konstruktorem. Wszystkie elementy drewniane elewacji zabezpieczyć przeciwwilgociowo preparatem Icopal Gontox W6.
Skorodowana abiotycznie belka wieży (Anobium punctatum)
Dokonać szczegółowego przeglądu elementów drewnianych więźby dachowej, w miejscach uszkodzonych biologicznie ociosać do litego drewna. Ubytki w granicach 10-40 % przekroju zaflekować drewnem. Elementy z ubytkami większymi należy po konsultacji z konstruktorem wymienić. Więźbę dachową zabezpieczyć przeciwpożarowo preparatem o nazwie FireSmart Bio-P/Poż.
Połączenie elementów nośnych wieży, korozja biologiczna (Anobium punctatum)
Odeskowanie wieży oraz pokrycie dachu z łupka należy rozebrać.
Dach wieży pokryć dachówką lub blachą, dokonać przeglądu elementów drewnianych konstrukcji. W miejscach uszkodzonych biologicznie ociosać do litego drewna. Ubytki w granicach 10-40% przekroju zaflekować drewnem. Elementy z ubytkami większymi należy po konsultacji z konstruktorem wymienić. Zabezpieczyć przeciwpożarowo preparatem o nazwie FireSmart Bio-P/Poż.
inż. Jacek Włodarczyk
Zdjęcia: Autor
Literatura:
Karyś J., Ważny J., Ochrona budynków przed korozją biologiczną, Arkady Warszawa 2001.
Kotkowicz F., Ciesielstwo polskie, Arkady Warszawa 1958 reprint.
Kotwica J., Konstrukcje drewniane w budownictwie tradycyjnym, Arkady Warszawa 2004.
Dominik J., Starzyk J.R., Atlas owadów uszkadzających drewno, Multio Warszawa 1998.
Ważny J., Oznaczanie grzybów domowych. Przewodnik, Arkady 1963.
Kozakiewicz P., Matejak M., Klimat a drewno zabytkowe, Wydawnictwo SGGW Warszawa 2006
