W czasie panującego boomu na instalacje fotowoltaiczne bardzo często rozważa się dach jako preferowane miejsce montażu. Jest to myśl bardzo logiczna - dachy są mniej narażone na zacienienie przez inne budynki czy roślinność, dzięki czemu uzyskamy większą produkcję energii. Dachy są przestrzenią najczęściej niezagospodarowaną i ich wykorzystanie nie powoduje konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów w postaci dzierżawy gruntu itp., jednocześnie nie są także dostępne dla osób trzecich, co jak pokazuje doświadczenie rynkowe nie jest pustym argumentem i istotnie wpływa na bezpieczeństwo montowanych urządzeń. Mimo iż dach wydaje się idealną lokalizacją na umiejscowienie swojej własnej elektrowni, bezpieczeństwo jej użytkowania w przestrzeni dachowej powinno stanowić priorytet.
fot. Selena ESG
Instalacje fotowoltaiczne różnią się od innych instalacji dachowych, ponieważ ich obecność nie jest wymagana dla poprawnego funkcjonowania obiektu, a inwestorzy rozpatrują je dziś bardziej jako inwestycja, z której uzyskany szybki zwrot pozwoli generować dochody oraz w pewnym stopniu zapewnić niezależność energetyczną. Niestety rozpatrywanie instalacji jedynie pod kątem opłacalności może skutkować błędami projektowymi, wykorzystywaniem nieodpowiednich komponentów, jak również błędami wykonawczymi. Niepokojem może napawać fakt, że nawet jeśli powstaje projekt budowlany to prawie zawsze dotyczy on jedynie branży elektrycznej, dlatego też zamieszczone poniżej opisy i wytyczne mają służyć budowaniu świadomości i zwiększeniu bezpieczeństwa wykonywanych na wysokości instalacji.
- Rozmieszczenie instalacji na dachu nie powinno mieć negatywnego wpływu na prawidłowe działanie innych urządzeń ani utrudniać dostępu serwisowego. Pod uwagę należy wziąć zachowanie odpowiednich warunków BHP, wpływ na warstwy układu dachowego jak i możliwość przeciążenia konstrukcji. Ze względu na większe oddziaływanie sił wiatru oraz warunki BHP, nie zaleca się umieszczania konstrukcji z panelami blisko krawędzi dachu.
- Należy dobrać odpowiednie warstwy separujące na styku konstrukcji i hydroizolacji.
W przypadku najczęściej stosowanych konstrukcji obciążanych balastem, w przeciwieństwie do innych instalacji dachowych, jej elementy nie przenikają przez stałe elementy obiektu jak również nie posiadają stałych zamocowań. Niedopuszczalne jest więc stosowanie luźnych przekładek, które będą powodowały zmniejszenie siły tarcia co mogłoby prowadzić do przemieszczania się instalacji w sposób niekontrolowany. Wykorzystywane na warstwy separujące materiały powinny być także dobierane do konkretnej warstwy wodochronnej pod względem możliwości wystąpienia niepożądanych reakcji między tymi materiałami. Dla przykładu nie zaleca się, aby takie materiały jak np. bitum czy EPDM miały bezpośredni kontakt z membranami PVC. - Warstwy separujące powinny być na stałe związane z konstrukcją w taki sposób, aby niemożliwe było uszkodzenie dachu przez ostre krawędzie konstrukcji czy też jej przetarcie w wyniku długotrwałych oddziaływań.
- Konstrukcja powinna być dobierana w taki sposób, aby powierzchnia kontaktu z powierzchnią dachu była jak największa, dzięki czemu masa instalacji rozłoży się na większą powierzchnię zmniejszając powstające w poszczególnych warstwach dachu naprężenia.
- Niedopuszczalne jest obciążanie konstrukcji w sposób wywołujący odkształcenie termoizolacji. O ile powstawanie zastoin wodnych na dachach płaskich w małym stopniu nie jest niepokojącym zjawiskiem, o tyle powstawanie zastoin pod konstrukcją balastową powoduje zmniejszenie siły tarcia - zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy zebrana pod konstrukcją woda zacznie zamarzać.
- Dla każdej instalacji powinien zostać przygotowany projekt uwzględniający oddziaływanie wiatru oraz śniegu. Wszelkie wytyczne producentów mówiące np. o masie balastu na jeden moduł fotowoltaiczny mogą być traktowane jedynie jako minimalne wymagania i nie zwalniają z obowiązku wykonania kalkulacji.
- W przypadku dużych obszarów pokrytych instalacją należy stosować przerwy dylatacyjne
w konstrukcji, aby nie wprowadzać dodatkowych naprężeń w warstwie hydroizolacji. - Na dachach o nachyleniu powyżej 3 stopni rekomenduje się stosowanie dodatkowego zabezpieczenia w postaci stałych zamocowań, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia naprężeń hydroizolacji oraz zapobiegać przemieszczaniu się konstrukcji.
- Podpory konstrukcji powinny przylegać do dachu całą powierzchnią, nie powinny przechodzić przez miejsca, w których następuje zmiana nachylenia połaci. Wyjątkiem może być kalenica, o ile producent konstrukcji przewidział takie rozwiązanie.
- Konstrukcja powinna być dobrana i rozmieszczona w taki sposób, aby możliwe było poprawne odprowadzenie wody z dachu.
- Przewody instalacji powinny być odpowiednio zabezpieczone i nie powinny mieć bezpośredniego kontaktu z powierzchnią dachu.
- Nie zaleca się umieszczania instalacji na dachach, które nie są w odpowiednim stanie technicznym.
- Zamocowanie mechaniczne instalacji może się odbyć jedynie po dokładnym określeniu parametrów podłoża, dobraniu odpowiednich dla niego zamocowań oraz pod warunkiem, że nie spowoduje negatywnego wpływu na właściwości układu dachowego. Ilość stosowanych zamocowań powinna wynikać z wykonanych kalkulacji oddziaływań do konstrukcję.
- Wszelkie prace związane z instalacją fotowoltaiczną na dachu powinny zostać uzgodnione z wykonawcą dachu, zwłaszcza w okresie gwarancji.
Fot. 1. Nieprawidłowy montaż instalacji fotowoltaicznej
- konstrukcja mocowana do bloczków betonowych
źródło: Eko Projekt Sp. z o. o.
Fot. 2. Nieprawidłowy montaż instalacji fotowoltaicznej
- mała powierzchnia styku, duży balast
źródło: Eko Projekt Sp. z o. o.
Fot. 3. Nieprawidłowy montaż instalacji fotowoltaicznej
- mocowanie mechaniczne przez papę
źródło: Eko Projekt Sp. z o. o.
Fot. 4. Nieprawidłowy montaż instalacji fotowoltaicznej - zbyt duże obciążenia punktowe oraz źle dobrana warstwa separująca
źródło: Eko Projekt Sp. z o. o.
Fot. 5. Nieprawidłowy montaż instalacji fotowoltaicznej
- mocowanie mechaniczne i uszczelnienie mocowania
źródło: Wind Projekt Sp. z o. o.
Fot. 6. Wpływ powierzchni nacisku na powierzchnię dachu
źródło: IBC Solar
Stowarzyszenie DAFA zaprasza ekspertów do współpracy przy opracowaniu wytycznych dot. prawidłowego wykonania instalacji fotowoltaicznych na dachach płaskich:biuro@dafa.com.pl
Projekt będzie realizowany w pierwszym kwartale 2023 roku.
Źródło: Stowarzyszenie DAFA