Potrzeba dachu na głową to jedna z podstawowych potrzeb człowieka. Jednak dach będący tylko ochroną przed deszczem i śniegiem to dzisiaj o wiele za mało. Współczesna „piąta elewacja” musi spełnić więcej zadań.
Zniszczony dach w czeskiej Pradze
Dachówka ceramiczna – od ekskluzywności do masówki?
Jeśli chodzi o wygląd, kształty, powierzchnie, kolory i możliwości krycia, to mimo wszystko czołowym produktem pozostaje dachówka ceramiczna. Tu możliwe jest niemal wszystko (jeśli tylko inwestor dysponuje wystarczającą ilością środków finansowych).
Liczba kształtów i kolorów jest ogromna, podobnie dużo jest rodzajów nawierzchni. Niemal wszyscy producenci oferują naturalnie czerwone dachówki zwykłe, angoby i glazury. Możliwość kombinowania kolorów i kształtów pozwala na układanie dachówek w określone wzory, logotypy czy wręcz napisy.
W zależności od modelu, dachówki można różnie układać. Dachówki standardowe, jak marsylki, z podwójną muldą, rzymskie układa się zwykle tak, aby ich podłużne krawędzie leżały w jednej linii, niekiedy z przesunięciem, za to esówki można układać do czoła lub ze ścięciem, karpiówki również mają co najmniej trzy sposoby układania. Do tego dochodzą liczne rozwiązania koszy: kosze pogłębione, przewiązane i in.
Karpiówki i dachówki zakładkowe w niebieskiej glazurze – szlachetny wygląd, ale i niebezpieczeństwo: śnieg i lód łatwiej się zsuną
Rozmiary
Mimo że współczesne dachówki cementowe są alternatywą dla ceramicznych, to jednak osobiście nie znam żadnego zamku czy pałacu pokrytego dachówką cementową. Podobnie do układania na własnych domach mistrzowie dekarscy najczęściej wybierają dachówkę ceramiczną lub ewentualnie łupek. Zresztą chcąc utrzymać historyczny charakter niektórych miejsc władze miejskie czy konserwatorzy zabytków także narzucają inwestorom użycie dachówek ceramicznych, nieraz określonego kształtu i koloru. Ja sam przed ok. 20 laty kryłem dach w starej dzielnicy Essen i musiałem to zrobić tradycyjnym sposobem, tj. esówkami z zastosowaniem kępków słomy. Było to pouczające doświadczenie, mające wiele wspólnego ze starą sztuką dekarską.
Uwaga! Obciążenie konstrukcji oknami i panelami fotowoltaicznymi oznacza wystawienie dachu na dodatkową próbę podczas burz i śnieżyc
Liczba dachówek przypadających na 1 m2 dachy waha się od 42 do 6 sztuk, w zależności od modelu i sposobu krycia.
Wielkoformatowe dachówki ceramiczne dzięki szybszemu układaniu i zmniejszonych kosztach pracy mają konkurować z cementowymi i odebrać im część udziałów, np. w rynku mieszkaniowym. Ale ciężar także odgrywa pewną rolę, jeśli weźmie się pod uwagę, jak mocno pokrycie obciąża więźbę i cały budynek.
Pokrycia ułożone z dachówek wielkoformatowych i tak są droższe niż z cementowych, ale za to wyraźnie korzystniejsze cenowo od dachówek „drobnoformatowych”.
Dla porównania – ile sztuk dachówek potrzeba na 1 m2 dachu:
- standardowe dachówki: ok. 10-42 szt.,
- dachówki wielkoformatowe: ok. 6–8 szt.,
- dachówki cementowe: ok. 10 szt.
Średnie ceny pokrycia z dachówek 1 m2 dachu w Północnej Nadrenii-Westfalii (Niemcy) wynoszą:
- standardowe dachówki: ok. 23,00 €,
- dachówki wielkoformatowe: ok. 17,00 €,
- dachówki cementowe: ok. 15,00 €.
Do powyższych cen doliczyć należy jeszcze koszt łat i kontrłat, folii, ocieplenia, dachówek kształtowych i akcesoriów, docięcia itd.
W przypadku dachówek wielkoformatowych warto zauważyć, że ich wymaganą nośność dla obciążenia śniegiem zapewni dopiero wzmocnione łacenie lub deskowanie.
Dachówki ceramiczne to jeden z czynników znacznie wpływających na obraz naszego otoczenia. Na zdjęciu dachówka angobowana – mimo lokalizacji w pobliżu drzew nieznacznie porośnięta mchem
Podwyższone obciążenia mogą także wynikać z różnych elementów znajdujących się na dachu: lukarn, płotków przeciwśniegowych, baterii słonecznych czy instalacji fotowoltaicznych.
Wygląd
Jak już wspomniałem, dachówki ceramiczne uwodzą mnogością modeli, powierzchni, kształtów i sposobów układania. Podobnie jest także z rozwiązaniami detali – plastyczności gliny dowodzą liczne ceramiczne ozdoby prezentowane na różnych targach budowlanych. Dekarze mają do dyspozycji cały wybór dachówek kształtowych: gąsiorów, okapowych, szczytowych, antenowych itd.
Tym samym można mieć całe pokrycie dachowe wykonane z tego samego materiału (poza nielicznymi elementami, jak okna dachowe).
Poprawne układanie
Według producentów, najniższy zalecany kąt pochylenia dachu, na którym można układać pokrycie dachówkowe, wynosi od 22 do 40° – w zależności od modelu i sposobu układania.
Niektórzy producenci gwarantują zachowanie mrozoodporności swoich wyrobów i szczelność pokrycia już od 10°. Jest to możliwe dzięki „labiryntom” głębokich zamków poprzecznych i podłużnych, którymi odpływa woda. Szczelne zamki nie zwalniają jednak od stosowania dodatkowych zabezpieczeń na poziomie pokrycia wstępnego.
Często słyszę opinię, jakoby takie układanie nie wymagało wspomnianych dodatkowych środków zabezpieczających. Jest to opinia całkowicie błędna! Informacje producentów dotyczą wyłącznie funkcjonalności pokrycia z dachówek, a nie całego dachu i bynajmniej nie zwalniają z obowiązku stosowania się do Wytycznych Niemieckiego Związku Dekarzy. Zgodnie z nimi, krycie dachu pochylonego pod kątem mniejszym niż najniższy zalecany jest dopuszczalne, ale tylko przy stosowaniu specjalnych zabezpieczeń w postaci FWK, membrany czy deskowania z membraną lub papą.
Pokrycie z cementowych esówek
Uwaga – naruszenie zasad!
Wbrew regułom techniki niektórzy producenci promują układanie dachówek bez ich wentylacji, tj. bez kontrłat. Z kryciem takim spotkałem się już niejednokrotnie na dachach.
Takie układanie może sprawić, że stanie się ono powodem kłopotów wszystkich uczestników procesu budowlanego: projektant i inwestor będą musieli dokonywać napraw dachu, a wykonawca będzie miał problem z odbiorem prac.
Przy układaniu dachówek bez kontrłat można się też spodziewać szkód poniżej dachu, także w pomieszczeniach mieszkalnych.
Podsumowanie
Dachówki w ciągu ostatnich 70 lat cementowe zdobyły sobie bardzo pokaźne udziały w rynku i zasłużyły sobie na to, aby uważać je za pokrycie nie gorsze niż dachówki ceramiczne. Nad wyrobami z gliny górują pod względem ekonomicznym – są od nich tańsze. Dla świadomych wyborów ekologicznych ważny może być fakt łatwiejszego recyklingu dachówek cementowych.
Kolejnymi pozytywnymi cechami produktów z cementu są odporność na złamanie i na mróz.
W porównaniu z cementowymi dachówki ceramiczne mają większy wybór modeli, przeważnie wyglądają także nieco bardziej elegancko, ale mają też swoją cenę. Wyroby ceramiczne umożliwiają dekarzowi wykonanie wszystkich detali z tego samego materiału co pokrycie, nadając dachowi wysokich wartości estetycznych.
Inwestor, projektant i dekarz powinni być świadomi faktu, że decydujące znaczenie dla trwałości dachu ma nie tylko sam wybór pokrycia. Przyczyny przedwczesnej degradacji dachu leżą głębiej.
Literatura:
„Wärme und Feuchteschutz“, prof. dr. inż. K-W. Liersch, Der Dachdeckermeister 2/98, Kleffmann-Verlag, Bochum;
„So wird das Alte wieder neu“, Gaston Lemme, Das Dachdeckerhandwerk 11/98, R. Müller Verlagsges., Köln;
Podręcznik „Geneigte Dächer“, Braas Dachsysteme GmbH, Oberursel
Informacje producentów: Braas Dachsysteme GmbH & Co, Oberursel;
Dachziegelwerke Nelskamp GmbH, Schermbeck
„Das Dach - Regelfunktionen, Gestaltung, Beanspruchungen“, bauzeitung 10/95, Verlag für das Bauwesen GmbH, Berlin;
„Fälle aus der Praxis“, Das Dachdeckerhandwerk 14/97, Müller-Verlag, Köln;
„Regelgerechte Bauausführung im Dachdeckerhandwerk (Nachschlagewerk)“, WEKA Baufachverlage GmbH, Augsburg
Jürgen Lech
Certyfikowany rzeczoznawca
Essen/Idstein, Coswig Niemcy
Zdjęcia: Jürgen Lech
