Bezpieczeństwo pracy na dachach

Fot. 1. Przykład poziomego systemu asekuracyjnego wykorzystującego liny stalowe

Problem asekuracji osób pracujących na dachu związany był zawsze z brakiem stałych, pewnych i spełniających odpowiednie normy punktów asekuracyjnych. Nawet pozornie solidne konstrukcje montowane na dachach, ze względu na swe nieodpowiednie umiejscowienie nie zapewniały pełnego bezpieczeństwa pracującym na wysokości pracownikom.

Systemy kotwiczące (asekuracyjne)
W celu zapewnienia bezpieczeństwa osób poruszających się na wąskich gzymsach i przy krawędziach dachów, zaprojektowano i rozpoczęto stosowanie stałych systemów kotwiczących służących do asekuracji.

W oparciu o normę PN-EN 795 rozróżnia się następujące klasy punktów kotwiczących na dachu:

• klasa A – stałe punkty kotwiczące montowane na powierzchniach płaskich, poziomych i pionowych,
• klasa B – przenośne urządzenia kotwiące,
• klasa C – urządzenia kotwiące wykorzystujące giętkie liny stalowe, które tworzą poziome systemy asekuracyjne. Przykładem takiego rozwiązania jest system na fot. 1,
• klasa D – urządzenia kotwiczące wykorzystujące poziome szyny kotwiczące,
• klasa E – bezwładne masy kotwiczące.

Najbardziej praktyczne i najczęściej stosowane są systemy kotwiczące klasy A i C. W przypadku tych pierwszych sama instalacja i użytkowanie nie stwarzają wielu problemów projektowych i montażowych. Natomiast systemy klasy C wymagają zapoznania się ze specyfiką prac prowadzonych w miejscu montażu. Przed zaprojektowaniem przebiegu linii systemu, niezbędne jest zapoznanie się z rozwiązaniami konstrukcyjno-projektowymi dachu w celu odpowiedniego doboru systemu. Projekt i montaż systemu jest w większości przypadków indywidualnym procesem, odpowiednim tylko dla konkretnego obiektu.

Fot. 2 i 3. Słupki do montażu linowego systemu kotwiczącego

Poziome systemy asekuracyjne
W dobie nowoczesnego budownictwa instalacja poziomych systemów asekuracyjnych jest uwzględniana już w fazie projektowania budynku.

Rozwiązanie takie wydaje się być idealne, ponieważ pozwala zaprojektować odpowiedni przebieg systemu i jego sposób zamocowania. Znacznie poprawia to bezpieczeństwo osób pracujących na dachu. Dobór odpowiednich punktów kotwiczących zaprojektowanych w oparciu o istniejące przepisy pozwala zoptymalizować zakres poruszania się użytkowników systemu asekuracyjnego.

Każdy taki system składa się z liny lub lin stalowych tworzących „linię systemu”, punktów końcowych i pośrednich. W zależności od rodzaju systemu wpięcie się użytkownika w linię odbywa się przy użyciu karabinka (zatrzaśnika) lub specjalnego wózka, poruszającego się po linach.

Najlepsze rozwiązania to takie, które pozwalają na przemieszczanie się wózka asekuracyjnego lub karabinka po całym systemie i nie wymagają wypinania się lub dodatkowego przepinania przy przejściu przez pośrednie punkty kotwiące. Umożliwia to większą swobodę pracy i znacznie podwyższa bezpieczeństwo. Użytkownik nie musi wykonywać dodatkowych czynności polegających
na przepinaniu się przy każdym punkcie. Problem ten może wydawać się mało znaczący, jeżeli jest to płaski dach o dużej powierzchni i przepinanie następuje w bezpiecznym miejscu. Jednak na wąskich gzymsach czy w pobliżu okapów sytuacja taka stwarza duże niebezpieczeństwo.

Montaż
Sposoby montażu systemów asekuracyjnych zostają niejako narzucone zastosowanymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi dachów. Linowe systemy kotwiczące są najczęściej instalowane przy użyciu specjalnych słupków montowanych do podłoża (fot. 2 i 3). Także do montażu wykorzystywane są istniejące elementy konstrukcyjne np. torowiska wózków jezdnych (fot. 4), lub mogą być montowane do ścian nadbudówek lub innych murowanych elementów znajdujących się na dachu (fot. 5)

Fot. 4. Wykorzystanie istniejących elementów dachu do montażu linowego systemu asekuracyjnego

Przykładowe miejsca montażu linowych systemów kotwiczących przedstawia rys. 6.

W większości systemy kotwiczące instalowane są na dachach o konstrukcji betonowej. Ten rodzaj dachu nie sprawia większych trudności montażowych.

Fot. 5. Kotwienie systemu w murowanej ścianie nadbudówki dachu

Jednak w przypadku dachów, których pokrycie stanowią blachy trapezowe lub płyty warstwowe, istnieje problem mocowania. Wynika on z tego, że blacha stanowiąca podłoże jest zbyt cienka, aby utrzymać zakotwienie. W takich przypadkach idealnym rozwiązaniem jest zastosowanie systemu Travflex, który może być montowany bezpośrednio do podłoża.

Rys. 6. Przykładowe miejsca montażu systemów kotwiczących linowych

Współczesne systemy asekuracyjne, np. Travsafe, pozwalają na jednoczesną pracę do 5 użytkowników na jednym odcinku. Pozwala to na wykonywanie pracy przez większą liczbę osób, w jednym miejscu bez konieczności dublowania systemów.

Montaż takich rozwiązań może być prowadzony jedynie przez osoby odpowiednio przeszkolone. Gwarantuje to właściwy sposób montażu i naciągnięcia danego systemu.

Dla inwestorów i użytkowników
Każdy inwestor, użytkownik i właściciel takiego systemu powinien mieć świadomość, że aby system działał sprawnie i zgodnie z przepisami, przynajmniej raz do roku musi zostać poddany przeglądowi rewizyjnemu. Taki przegląd wykonują uprawnione osoby. Należy pamiętać o bezwzględnym zakazie użytkowania sprzętu, gdy nie przeszedł on odpowiedniego przeglądu lub gdy został obciążony przez odpadnięcie i asekurację.

Ważne jest też, aby montaż odbywał się zgodnie ze wskazaniami producenta. Wszystkie kwestie, zarówno instalacji punktów do podłoża, jak i odpowiedniego montażu lin asekuracyjnych powinny być przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Jeżeli przepisy wymagają zastosowania systemu asekuracyjnego, najlepiej pomyśleć o tym już w fazie projektowania obiektu. Umożliwi to instalację odpowiedniego rozwiązania i jego montaż w najbardziej dogodnym czasie realizacji inwestycji.

Tomasz Mucha
e-totem.pl